Η Κεντροδεξιά αμφισβητεί την ιδεολογία της

Γράφει
ο Χάρης Παυλίδης

Δεν θυμάμαι πόσες φορές τα τελευταία χρόνια η Νέα Δημοκρατία επιχειρεί να ετεροπροσδιοριστεί  πολιτικά και ιδεολογικά, αναζητώντας το στίγμα της όχι με βάση τι είναι, αλλά τι δεν είναι. Από την εποχή δύο ευπατρίδων της πολιτικής, του Γεωργίου Ράλλη και του Ευάγγελου Αβέρωφ, η Νέα Δημοκρατία περιπλανιόταν μεταξύ ενός φιλελεύθερου κεντρώου πραγματισμού και μιας κληρονομικής συντηρητικής δεξιάς.

Προσπαθούσε, άλλοτε επιτυχώς και άλλοτε ανεπιτυχώς, να ισορροπήσει και να βρει τη χρυσή τομή και όποτε το πετύχαινε κυβερνούσε. Ακόμη και τότε όμως προέκυπταν δυσκολίες και εμπόδια στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής, μια και οι αποφάσεις δημιουργούσαν εξ αντικειμένου αντιδράσεις σ’ ένα «πολιτικά ανώριμο» και εν πολλοίς «ιδεολογικά ανεκπαίδευτο» κομματικό ακροατήριο. Και επιπλέον προκαλούσαν σύγχυση σε μια υπολογίσιμη μερίδα του εκλογικού σώματος, τους μετριοπαθείς και κομματικά ανένταχτους πολίτες, που με τη στάση τους και την εκλογική τους συμπεριφορά, καθόριζαν το εκλογικό αποτέλεσμα.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν άρχιζε η πτώση της Νέας Δημοκρατίας και η μακρά περίοδος στην αντιπολίτευση, το έγκυρο πολιτικό περιοδικό «ΕΠΙΚΑΙΡΑ», είχε τολμήσει με πρωτοσέλιδο να προτείνει ως μόνη λύση τη διάσπαση! Η διάσπαση δεν έγινε, τουλάχιστον στο πνεύμα που την πρότεινε το περιοδικό, αλλά συνέβη κάτι χειρότερο που μέχρι και σήμερα συνοδεύει τη Νέα Δημοκρατία: Η εσωστρέφεια. Η διαρκής αμφισβήτηση των επιλογών της εκάστοτε ηγεσίας και η εν συνεχεία διαχείριση της κομματικής εξουσίας δια της ποσόστωσης σε όλες τις βαθμίδες λειτουργίας του κομματικού μηχανισμού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, καμία ηγεσία σε κανένα συνέδριο, να μη θέσει το ιδεολογικό ζήτημα.

Αποτελεί παράδοξο αλλά πραγματικότητα το γεγονός ότι, η Νέα Δημοκρατία πορεύθηκε επί σειρά δεκαετιών από την ίδρυσή της αμφισβητώντας στην ουσία την ιδεολογία της. Ό,τι είχε καταφέρει ο ιδρυτής της Κωνσταντίνος Καραμανλής, επιχειρώντας και κατορθώνοντας να κλείσει τους εκκρεμείς λογαριασμούς με τη «λαϊκή δεξιά», δημιουργώντας απ’ την αρχή ένα σύγχρονο φιλελεύθερο ευρωπαϊκό κόμμα, αμφισβητήθηκε στη συνέχεια από τους ίδιους τους «καραμανλικούς». Ο κεντρώος χαρακτήρας της Νέας Δημοκρατίας, τον οποίο είχε επιτύχει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με την ένταξη κορυφαίων στελεχών από το κέντρο, δεν ενισχύθηκε από τους ηγέτες που τον διαδέχθηκαν για συγκεκριμένους λόγους. Ένας λόγος ήταν ότι, οι θεωρούμενοι ως «θεματοφύλακες του καραμανλισμού» δεν ήθελαν να παραδώσουν το κόμμα στους «σώγαμπρους»- όπως τους χαρακτήριζαν-  που είχαν ενταχθεί στη Νέα Δημοκρατία από την ΕΔΗΚ. Ένας άλλος ήταν ότι, όλες οι μετά- Καραμανλικές ηγεσίες, με εξαίρεση αυτή του Κώστα Μητσοτάκη, είχαν μια τάση επιστροφής στις ρίζες, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση των φιλελεύθερων ιδεών, αλλά και σε αρκετές περιπτώσεις και των πολιτικών που της εξέφραζαν.

Έτσι η Νέα Δημοκρατία μπορεί να είχε την… πιστοποίηση της κεντροδεξιάς, αλλά στην ουσία ήταν ένα κόμμα της δεξιάς το οποίο χρησιμοποιούσε το κέντρο ως άλλοθι. Ακόμα και όταν ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος ο Κώστας Καραμανλής, η Νέα Δημοκρατία δεν κατάφερε να υπερβεί τον συντηρητικό χαρακτήρα της και προσπαθώντας να διευρύνει τα όριά της μέσω του «μεσαίου χώρου», τελικά προκάλεσε μεγαλύτερη σύγχυση τόσο σε ιδεολογικό όσο και πολιτικό επίπεδο. Απόδειξη αυτού το γεγονός ότι, όλα τα χρόνια που κυβέρνησε η Νέα Δημοκρατία δεν έγινε καμία ιδεολογική παρέμβαση επί της οποίας θα μπορούσαν να τεθούν οι βάσεις για τη μετεξέλιξή της.

Η προσπάθεια που καταβάλλει σήμερα η νέα ηγεσία προκειμένου να αποσαφηνισθεί το ιδεολογικό και πολιτικό στίγμα του κόμματος είναι θετική. Ωστόσο, κάνει το ίδιο λάθος με τις προηγούμενες. Χρησιμοποιώντας έναν επιθετικό προσδιορισμό(κοινωνικός) εγκαταλείπει ουσιαστικά τον φιλελευθερισμό ή αν θέλετε επιλέγει μια από τις εκφάνσεις του. Ο φιλελευθερισμός είναι ενιαίος, πολιτικά καταλαμβάνει το χώρο του κέντρου, και οικονομικά είναι υπέρ της ελεύθερης αγοράς, του μικρότερου και ευέλικτου κράτους το οποίο στηρίζει μ’ ένα κοινωνικό «δίχτυ προστασίας» τους αδύναμους και τις ασθενέστερες ομάδες της κοινωνίας.

Σε κάθε περίπτωση μια σύγχρονη ευρωπαϊκή κεντροδεξιά δεν μπορεί παρά να είναι φιλελεύθερη. Και ως φιλελεύθερη δεν μπορεί παρά να είναι προσανατολισμένη στο κέντρο. Ακόμα, όμως, και σήμερα και παρά την προσπάθεια να πάει προς τα εκεί παραμένει στραμμένη στα δεξιά. Αυτό ήταν, είναι και παραμένει το πρόβλημα της ελληνικής κεντροδεξιάς. Ότι δεν μπόρεσε να ενστερνισθεί τις βασικές αρχές και αξίες της φιλελεύθερης σκέψης. Παρέμεινε συναισθηματικά προσκολλημένη στον κρατισμό και σε αντιλήψεις και νοοτροπίες που απορρέουν από αυτόν.